Veel voorkomende gebitsproblemen bij paarden per leeftijd met casussen

Zodra je paard een probleem heeft met het gebit heeft dit direct nadelige gevolgen voor de opname van voedingsstoffen. Paarden kunnen minder goed het voer vermalen, waardoor er minder efficiënt voedingsstoffen eruit worden gehaald. Dit is vaak een oorzaak van vermagering van je paard.Tanden en kiezen van paarden groeien door en schuiven uit. Doordat paarden veel kauwen, slijten de tanden en kiezen normaal gesproken gelijkmatig af. Het is van belang dat het gebit goed functioneert om goed het voer te kunnen vermalen. Bij een afwijking aan de kiezen en tanden krijg je een ongelijke afslijting van de kiezen of tanden. Het gevolg hiervan is minder efficiënte opname van voeddingsstoffen.Uit eigen ervaringen en kennis kan ik concluderen dat de volgende gebitsproblemen het meeste per leeftijdscategorie voorkomen. Er worden verschillende casussen uitgelegd met de behandelwijze.

Leeftijd één tot en met tweeënhalf jaar

Paarden in deze leeftijdscategorie hebben vaak weinig gebitsproblemen. Een enkele keer gaat er wel iets mis in het gebit. Vaak adviseer ik paarden pas vanaf tweeënhalf jaar te laten behandelen. Bij gebitsproblemen voor deze tijd (Wat in enkele gevallen voorkomt) laat het paard vaak wel zien dat hij pijn heeft aan het gebit of blijft het paard mager.Deze week nog had ik de volgende casus:Mijn paard is anderhalf jaar oud, blijft mager, maakt proppen van zijn hooi en als we biks geven is hij wat koliekerig.Bij het afnemen van de anamnese bij het paard blijkt al snel dat hij twéé diastasen heeft aan de onderkaak. Dit zijn openingen tussen de kiezen waar voer tussen blijft zitten. Deze bevond zich tussen de 3^de en 4^de kies (kwadrant 3 & 4 tussen de 8 en de 9). Dit is dus tussen een melkkies en de eerste blijvende kies van het paard. Deze blijvende kies is rond de leeftijd van één jaar doorgekomen.Dit paard liep dus waarschijnlijk al vanaf ongeveer zijn eerste levensjaar tot de behandeling met deze aandoening. Het voer wat ertussen zat was al aan het rotten en het paard stonk ook uit zijn mond.Behandelwijze: Het wegnemen van de horizontale druk op de plek waar de diastasen zich bevinden door het openboren van de opening.Twee dagen later ontving ik het volgende bericht: “Hij eet weer goed, koliek lijkt weg en is niet meer aan de diarree”.Negen van de tien keer is dit ook het probleem bij paarden tot tweeënhalf die slecht eten, proppen maken en vermageren.

Leeftijd tweeëneenhalf tot en met viereneenhalf jaar

In deze leeftijdscategorie beginnen de eerste gebitsbehandelingen meestal. Paarden zijn meesters in het verbloemen van pijn. Wat ik het meest tegenkom in deze leeftijdscategorie is:

1. Diastasen

Één van de meest pijnlijke, maar ook één van de meest onbekend aandoeningen zijn diastasen. Dit is een ruimte tussen de kiezen of snijtanden waar voer in ophoopt. Doordat het voer gaat rotten is het een grote bacteriebron, hierdoor volgt er een ontsteking. Diastasen worden vaak tijdens een gebitsbehandeling door paardentandartsen over het hoofd gezien. Vaak is dit uit onwetendheid. Het is dus belangrijk om het paard goed op deze aandoening te controleren.Als diastasen langdurig niet behandeld worden, kan de volledige tand aangetast worden door de ontsteking met als resultaat dat de tand gaat loslaten.Diastasen ontstaan vaak door een hoogteverschil in de kiezen, haken of andere oneffenheden. Wanneer er tijdens de kauwbeweging van het paard hierdoor grote horizontale krachten op de kiezen wordt uitgeoefend, kan dit lijden tot het uit elkaar drukken van de kies. Hierdoor ontstaan de diastasen. Dit kan makkelijk voorkomen worden door een jaarlijkse gebitsbehandeling. We zien diastasen het vaakst in de achterste kiezenrijen en vaak bij tweejarige paarden.Ook kunnen diastasen ontstaan door melkdoppen die te lang blijven zitten of kiezen die niet mooi in de rij komen te staan. Voordat het paard drie jaar is kunnen er al diastasen ontstaan die grote problemen kunnen veroorzaken. 

2. Loszittende doppen of doppen waar voedsel tussen zit wat is gaan rotten

Bij jonge paarden kunnen stukken melktand blijven zitten, nadat de blijvende kies is doorgebroken. Dit komt regelmatig voor bij paarden. Dit “kapje” kan gedeeltelijk losraken of draaien. Hierdoor kan de wang of tong beschadigen en kan er rottend voer tussen vast komen te zitten. Deze melkdoppen dienen te worden verwijderd als de permanente tanden zich buiten het tandvleesrand bevinden.Dit is meestal een pijnloze procedure die zonder plaatselijke verdoving kan worden uitgevoerd. Paarden beginnen deze doppen te verliezen als ze tweeënhalf jaar oud zijn en verliezen de laatste op viereneenhalfjarige leeftijd. Dit betekent dat paarden tussen deze leeftijd ieder half jaar een tandheelkundige behandeling nodig hebben. 

3. Wolfskiezen

Wolfskiezen komen niet bij elk paard voor. Deze zitten meestal voor de eerste kiezen. Meestal zitten ze alleen aan de bovenkant van de kaak. Als paarden wolfstanden krijgen, dan moeten ze voordat ze 1,5 jaar zijn al zichtbaar zijn.De reden dat deze meestal verwijderd dienen te worden is, omdat het bit er tegenaan kan komen en het pijnlijk voor het paard kan zijn. Wolfstanden hebben ondiepe wortels en wanneer het bit ertegenaan komt kan dit ontstekingen en ongemak veroorzaken. Verwijderen van deze kiezen wordt altijd geadviseerd.In deze leeftijdscategorie heb ik de volgende casus gehad:Een driejarig paard staat in een groep bij de opfok. Het paard blijft extreem mager, eet met een scheef hoofd, heeft geen eetlust, en is altijd droevig/chagrijnig.Bij de anamnese blijkt dat dit paard slecht eet door een combinatie van het volgende:

1. Heeft verschillende diastasen, wederom tussen de 3^de en 4^de kies
2. Heeft doppen die volledig vastzitten op de tweede kies (7) , maar tussen de dop en de blijvende kiezen zit rottend voedsel

 Behandelwijze: Uitvoeren van een routinebehandeling, openboren van de diastasen, het verwijderen van de doppen en voedselresten.Verder bleek dat dit paard ook nog twee melkdoppen had op de snijtanden, die zijn ook verwijderd.Een paar dagen na de behandeling kreeg ik het volgende bericht: ”Paard eet weer met een recht hoofd en is veel energieker”. Een maand later was het paard zichtbaar alweer aangekomen en lijkt zich weer volledig beter te voelen.

Leeftijd viereneenhalf tot en met 12 jaar

Meestal zijn de paarden in deze leeftijdscategorie al eens naar de tandarts geweest en zijn ze klaar of bijna klaar met wisselen.Wat je vaak in deze categorie ziet zijn:

1. Haken en ramps
2. Scherpe emaillepunten
3. Golfgebit of trapgebit
4. Protuberante kiezen
5. ATR

 

Leeftijd vanaf 12 jaar

In deze categorie komen de meeste gebitsafwijkingen voor. Dit loopt erg uiteen van het hebben van haken en ramps, missen van kiezen (waardoor je protuberante kiezen krijgt), het hebben van een gebroken kies tot EOTRH.