Gebitsproblemen

Wanneer paarden niet het eetpatroon hebben zoals in het wild, dan ontwikkelt ieder paard scherpe glazuurpunten op de randen van alle kiezen. Sinds dit eetpatroon tot zover nog niet exact kan worden nageboost, heeft ieder paard hier last van.

Onbehandeld kunnen deze punten diepe, pijnlijke snijwonden en zweren op de lippen en wangen veroorzaken. Hierdoor heeft een paard tijdens het kauwen ernstig ongemak en zal het tevens pijn veroorzaken met het bit.

Bij een overbeet zal het paard haken krijgen op de eerste bovenste kies en de laatste onderste kies. Indien onbehandeld kunnen deze haken zo groot en lang worden dat ze in de onderkaak kunnen groeien. Deze zijn prima behandelbaar met een machinale vijl.

Deze overbeet kan veroorzaakt worden doordat paarden van nature van de grond horen te eten. Tegenwoordig wordt er gevoerd uit een verhoogde voerbak en zelfs uit hooinetten. Hierdoor krijg je een andere slijting van de kiezenrijen dan in het wild. Dit is niet ernstig, zolang er jaarlijks een gebitsbehandeling wordt uitgevoerd.

Bij jonge paarden kunnen stukken melktand blijven zitten, nadat de blijvende kies is doorgebroken. Dit komt regelmatig voor bij paarden. Dit “kapje” kan gedeeltelijk losraken of draaien. Hierdoor kan de wang of tong beschadigen en kan er rottend voer tussen vast komen te zitten. Deze melkdoppen dienen te worden verwijderd als de permanente tanden zich buiten het tandvleesrand bevinden.

Dit is meestal een pijnloze procedure die zonder plaatselijke verdoving kan worden uitgevoerd. Paarden beginnen deze doppen te verliezen als ze tweeënhalf jaar oud zijn en verliezen de laatste op viereneenhalfjarige leeftijd. Dit betekent dat paarden tussen deze leeftijd ieder half jaar een tandheelkundige behandeling nodig hebben.

Een protuberante kies ontstaat doordat een tegenoverliggende kies ontbreekt of doordat één van de kiezen wordt weggedrukt. In een laat stadium kan dit ervoor zorgen dat een kies ernstige schade aanbrengt aan de tegenoverliggende kies.

Als er een kies mist, dan blijft de tegenoverliggende kies doorgroeien zonder dat er slijting plaatsvindt. Als dit paard niet wordt behandeld door een paardentandarts, dan heeft dit ernstige gevolgen voor het welzijn van het paard. Protuberante kiezen kunnen makkelijk voorkomen worden door een jaarlijkse gebitsbehandeling.

Een golfgebit is een golvende rij in de kiezenrijen. Vaak zijn er meerdere kiezen naast elkaar iets te hoog en de volgende paar kiezen weer te laag. Deze aandoening wordt veroorzaakt doordat er een andere slijting plaatsvindt van de tandenrijen wanneer het paard gestald staat, dan wanneer paarden in het wild leeft. Ook kan het veroorzaakt zijn door het onjuist vijlen van de kiezenrijnen. Indien dit niet behandeld wordt kunnen tanden uitgroeien en de tegenoverliggende kies afslijten tot het niveau van het tandvlees.

Dit is een reden waarom het zo belangrijk is een goed opgeleide paardentandarts of paardengebitsverzorger te kiezen om je paard te behandelen. Aangerichte schade is soms onomkeerbaar en kan blijvende schade aanrichten. Deze aandoening wordt behandeld door de te hoge kiezen in te korten, waardoor de kortere kiezen de kans krijgen om te groeien. Vaak vergt deze aandoening meerdere behandelingen.

Peridontitis is een ontsteking van het tandvlees, die zich naar beneden in de tandkas en bot ontwikkelt. Hoe verder deze ziekte vordert, hoe losser de aanhechting van de tand wordt. Uiteindelijk leidt dit tot verlies van de tand indien onbehandeld.

De oorzaak is vaak bacteriële groei door een diastase (spleet tussen de tanden) of door overmatig tandplak rond de tanden. Deze bacteriën kunnen zelfs in de bloedbaan terechtkomen, waardoor het niet alleen de tanden aan kan tasten, maar het hele lichaam. Peridontitis kan behandeld worden door het aangetaste gebied schoon te laten maken door een paardentandarts of paardengebitsverzorger.

Wolftanden komen niet bij elk paard voor. Deze zitten meestal voor de eerste kiezen. Meestal zitten ze alleen aan de bovenkant van de kaak. Als paarden wolfstanden krijgen, dan moeten ze voordat ze 1,5 jaar zijn al zichtbaar zijn.

De reden dat deze meestal verwijderd dienen te worden is, omdat het bit er tegenaan kan komen en het pijnlijk voor het paard kan zijn. Wolfstanden hebben ondiepe wortels en wanneer het bit ertegenaan komt kan dit ontstekingen en ongemak veroorzaken. Verwijderen van deze tanden wordt daardoor ook altijd geadviseerd.

EOTRH is een pijnlijke gebitsaandoening die vaak gezien wordt bij paarden boven de 15 jaar. Vaak kun je dit zien door de snijtanden te onderzoeken. Herkenbaar aan verdikking van het tandvlees ter hoogte van de wortel en kleine wondjes die eruitzien als kleine puistjes of vlekken op het tandvlees, ter hoogte van de wortel.

EOTRH is een aandoening waarbij de wortels van snijtanden langzaam oplossen. Als reactie hierop gaat de tand overmatig cement aanmaken. Dit cement vormt extreem pijnlijke tumoren aan de wortels van de snijtanden.

Tot een aantal jaar geleden was EOTRH helemaal niet bekend, dit komt ook doordat deze aandoening de laatste jaren veel vaker voorkomt. Tot nu toe is er geen andere behandeling bekend, dan het verwijderen van de aangetaste snijtanden. Wel kan het proces geprobeerd worden te verminderen of te stoppen, dit door middel van antibiotica. Dit kan alleen in een vroegtijdig stadium. Een paard kan zonder snijtanden prima functioneren en eten.

Éénzijdige neusuitvloeing, oftewel sinusitus kan duiden op een ontsteking aan de achterste vier kiezen. Vaak wordt dit veroorzaakt door een kieswortelontsteking. De achterste vier kiezen steken uit in de voorhoofdsholte. Om deze kiezen zit een klein laagje bot (tandkas).

Als een kies gaat ontsteken lost het bot om de kies heen op en breekt de ontsteking in de holte. Sinusitus wordt eerst behandeld door middel van langdurige antibiotica, mocht dit niet helpen is het nodig om de desbetreffende kies te verwijderen.

Een shear is een te steile hoek in de kiezenrijen. Paarden met een normaal gebit hebben een hoek van ongeveer 10 graden in de kiezenrijen. Een shear is een shear wanneer deze hoek groter is dan het hoort te zijn. Wanneer een paard is belemmerd of gewoonweg niet de zijwaartse beweging gebruikt om voer te vermalen, kunnen de kiezen schuin afslijten.

Vaak komt dit doordat het paard aan één kant kauwt, door belemmering of pijn aan de andere kant van het gebit. We lossen een shear op door de hoek te corrigeren en de belemmering in het gebit weg te nemen.

ATR is de afkorting voor Accentuated Transverse Ridges. Dit zijn dwarsliggende richeltjes op het kauwoppervlak van de kiezen. Hierdoor is er geen tot minimale voor- en achterwaartse beweging mogelijk van de onderkaak tijdens het kauwen.

Het ontstaat doordat het paard alleen de zijwaartse beweging heeft kunnen gebruiken voor het vermalen van voer. Dit kan makkelijk opgelost worden door de kauwoppervlakken te vijlen, zodat de voor- en achterwaartse beweging weer mogelijk is.

Één van de meest pijnlijke, maar ook één van de meest onbekend aandoeningen zijn diastasen. Dit is een ruimte tussen de kiezen of snijtanden waar voer in ophoopt. Doordat het voer gaat rotten is het een grote bacteriebron, hierdoor volgt er een ontsteking. Diastasen worden vaak tijdens een gebitsbehandeling door paardentandertsen over het hoofd gezien. Vaak is dit uit onwetendheid. Het is dus belangrijk om het paard goed op deze aandoening te controleren.

Als diastasen langdurig niet behandeld worden, kan de volledige tand aangetast worden door de ontsteking met als resultaat dat de tand gaat loslaten.

Diastasen ontstaan vaak door een hoogteverschil in de kiezen, haken of andere oneffenheden. Wanneer er tijdens de kauwbeweging van het paard hierdoor grote horizontale krachten op de kiezen wordt uitgeoefend, kan dit lijden tot het uit elkaar drukken van de kies. Hierdoor ontstaan de diastasen. Dit kan makkelijk voorkomen worden door een jaarlijkse gebitsbehandeling. We zien diastasen het vaakst in de achterste kiezenrijen en vaak bij tweejarige paarden.

Ook kunnen diastasen ontstaan door melkdoppen die te lang blijven zitten of kiezen die niet mooi in de rij komen te staan. Voordat het paard drie jaar is kunnen er al diastasen ontstaan die grote problemen kunnen veroorzaken.

Symptonen die duiden op diastasen:

• Je paard eet zijn ruwvoer trager.
• Je paard kauwt opeens aan één kant.
• Als je paard eten krijgt, kan hij naar een paar happen al stoppen met eten. Dit doordat het eten op de ontsteking drukt.
• Soms schud het paard met het hoofd of proberen ze het voer met de tong te verwijderen.
• Je paard kan proppen maken.
• Paard kan hamsterwangen krijgen door ophoping van het voer in de wang.
• Bij ernstige diastasen stinkt het paard uit de mond.
• Voer wordt minder goed verteerd, omdat het paard minder gaat kauwen.

Diastasen (gesloten) zijn te behandelen door het schoonmaken van de ruimte en het corrigeren van het gebit. Daarna wordt de gesloten ruimte opgeboord, zodat er geen voer meer tussen vast kan komen te zitten. Hierbij zal een deel van de voor- en achterliggende kies worden weggeslepen. Door de horizontale druk weg te nemen en te zorgen dat er geen voer meer kan gaan rotten tussen de kiezen, krijgt het gebit en tandvlees de kans te herstellen.

Een tandfractuur bij een paard is een breuk of scheur in een van de tanden. Dit kan verschillende oorzaken hebben, waarvan sommige veel voorkomend zijn bij paarden:

1. Trauma: Dit is een van de meest voorkomende oorzaken van tandfracturen bij paarden. Trauma kan optreden door een val, een klap tegen een hard oppervlak, of door bijten op harde voorwerpen zoals stenen of metalen onderdelen van staluitrusting.

2. Onjuiste gebitsverzorging: Slechte gebitsverzorging kan leiden tot tandproblemen zoals overmatige slijtage, scherpe randen op tanden en kiezen, en abnormale druk op bepaalde tanden. Dit kan uiteindelijk leiden tot tandfracturen.

3. Voedingsfactoren: Sommige voedingsfactoren kunnen bijdragen aan tandproblemen bij paarden. Bijvoorbeeld, als een paard constant op harde voorwerpen moet grazen of als het voer niet goed is aangepast aan de behoeften van het paard, kan dit leiden tot tandproblemen en mogelijk fracturen.

4. Ouderdom: Net als bij mensen kunnen oudere paarden ook tandproblemen ontwikkelen, zoals tandfracturen, als gevolg van normale slijtage en veroudering van het gebit.

Een tandfractuur kan variëren in ernst, van kleine scheurtjes tot grote breuken die het normale kauwproces van het paard kunnen beïnvloeden. Het is belangrijk dat een dierenarts wordt geraadpleegd als een tandfractuur wordt vermoed, omdat deze kan leiden tot pijn, moeilijkheden bij het eten en andere gezondheidsproblemen voor het paard. De behandeling kan variëren afhankelijk van de ernst van de fractuur, maar kan onder meer het verwijderen van het beschadigde deel van de tand, tandheelkundige ingrepen of andere passende maatregelen omvatten.

Tandsteen bij paarden is een ophoping van mineralen en voedselresten op de tanden, met name op de tandranden en tussenruimten. Dit fenomeen komt veel voor bij paarden en kan verschillende oorzaken hebben:

1. Voeding: Een onjuist dieet kan bijdragen aan de vorming van tandsteen bij paarden. Vooral voeding met een hoog gehalte aan suikers en zetmeel, zoals granen en sommige soorten krachtvoer, kan de vorming van tandsteen bevorderen. Deze voedingsmiddelen kunnen zich ophopen op de tanden en leiden tot de vorming van tandsteen.

2. Speekselkwaliteit: De kwaliteit en kwantiteit van speeksel spelen een belangrijke rol bij het voorkomen van tandsteen. Voldoende speekselproductie helpt bij het afspoelen van voedselresten en mineralen van de tanden. Als een paard echter niet voldoende speeksel produceert of als het speeksel van slechte kwaliteit is, kan dit bijdragen aan tandsteenvorming.

3. Gebitsafwijkingen: Gebitsproblemen zoals scherpe randen, haken of onregelmatigheden kunnen ervoor zorgen dat voedselresten gemakkelijker aan de tanden blijven kleven. Dit vergroot de kans op tandsteen.

4. Gebitsverzorging: Onvoldoende of onjuiste gebitsverzorging kan leiden tot de ophoping van tandsteen. Regelmatige gebitscontroles en professionele reinigingen zijn essentieel om tandsteen te voorkomen en te verwijderen.

Tandsteen kan verschillende problemen veroorzaken, waaronder ontsteking van het tandvlees (gingivitis), irritatie van de mondholte en zelfs tandbederf als het niet op tijd wordt behandeld. Daarom is het belangrijk om regelmatig het gebit van het paard te laten controleren door een dierenarts of een gekwalificeerde tandheelkundige dierenarts. Tandsteen kan worden verwijderd door professionele tandheelkundige reinigingstechnieken, zoals schrapen en polijsten, die worden uitgevoerd door een deskundige op het gebied van paardentandheelkunde. Daarnaast is een gebalanceerd dieet en goede gebitsverzorging cruciaal om tandsteen te helpen voorkomen.

Een tandwortelabces bij een paard is een infectie die optreedt rond de wortel van een tand of kies. Het ontstaat meestal als gevolg van bacteriële infectie en kan leiden tot pijn, zwelling en andere gezondheidsproblemen. De oorzaken van een tandwortelabces bij paarden kunnen verschillend zijn:

1. Tandbeschadiging: Een van de meest voorkomende oorzaken van tandwortelabcessen bij paarden is tandbeschadiging. Dit kan optreden als gevolg van trauma, zoals een val, een klap tegen de mond of bijten op harde voorwerpen. Wanneer de tand beschadigd raakt, kan dit leiden tot blootstelling van de tandwortel aan bacteriën, wat een infectie kan veroorzaken.

2. Gebitsproblemen: Gebitsproblemen zoals tandbederf (cariës), tandfracturen, abnormale slijtagepatronen en andere tandheelkundige aandoeningen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van tandwortelabcessen. Deze problemen kunnen de beschermende laag van de tanden aantasten en de wortels kwetsbaar maken voor infectie.

3. Slechte mondhygiëne: Net als bij mensen kan een gebrek aan goede mondhygiëne bij paarden leiden tot tandheelkundige problemen, waaronder tandwortelabcessen. Onvoldoende reiniging van de tanden en tandvlees kan leiden tot ophoping van voedselresten, bacteriën en tandplak, wat uiteindelijk kan leiden tot infecties.

4. Voedingsfactoren: Sommige voedingsfactoren kunnen indirect bijdragen aan de ontwikkeling van tandwortelabcessen. Bijvoorbeeld, diëten die rijk zijn aan suikers en zetmeelrijke voedingsmiddelen kunnen de groei van bacteriën in de mondholte stimuleren, wat het risico op infecties verhoogt.

Een tandwortelabces kan verschillende symptomen veroorzaken, waaronder zwelling van het tandvlees, pijn bij kauwen, moeite met eten, speekselen, slechte adem en mogelijk koorts als de infectie ernstig is. De behandeling van een tandwortelabces bij paarden omvat vaak het gebruik van antibiotica om de infectie te bestrijden, tandheelkundige procedures zoals wortelkanaalbehandeling of het verwijderen van de aangetaste tand of kies, en het verbeteren van de mondhygiëne en gebitsverzorging om verdere problemen te voorkomen.

Infidibulum caries en caries van de pulpa zijn beide tandheelkundige aandoeningen die bij paarden kunnen voorkomen, maar ze verschillen in hun oorsprong en impact op de tandgezondheid.

1. Infidibulum caries: Dit verwijst naar cariës of tandbederf die specifiek optreedt in het infundibulum van een paardentand. Het infundibulum is een natuurlijke holte of groef in de bovenste tanden van een paard, met name in de premolaren en molaren. Deze holte kan gevoelig zijn voor de ontwikkeling van cariës vanwege de anatomische kenmerken en de neiging om voedselresten vast te houden.

   Oorzaken: De belangrijkste oorzaak van infidibulum caries is het vasthouden van voedselresten en bacteriën in het infundibulum van de tand. Vooral bij paarden die voedsel eten dat rijk is aan suikers en zetmeel, zoals granen, kan de kans op cariës toenemen.

   Symptomen: Symptomen van infidibulum caries kunnen variëren, maar kunnen onder meer gevoeligheid bij het eten, pijn bij het kauwen, verkleuring van de tanden en mogelijk tandbreuk omvatten als de cariës niet tijdig wordt behandeld.

   Behandeling: De behandeling van infidibulum caries kan bestaan uit het verwijderen van aangetast tandmateriaal, het reinigen en vullen van de holte en het aanpassen van het dieet en de mondhygiëne van het paard om verdere cariës te voorkomen.

2. Caries van de pulpa: Dit verwijst naar tandbederf dat de pulpakamer van de tand aantast, waar de zenuwen en bloedvaten van de tand zich bevinden. Dit type cariës is ernstiger dan oppervlakkige cariës omdat het de binnenste structuren van de tand aantast.

   Oorzaken: Caries van de pulpa kan optreden als onbehandelde oppervlakkige cariës diep genoeg doordringt om de pulpakamer te bereiken. Gebitsproblemen zoals fracturen, traumatisch letsel of langdurige blootstelling aan bacteriën kunnen ook bijdragen aan dit type cariës.

   Symptomen: Symptomen van cariës van de pulpa kunnen ernstige pijn, zwelling van het tandvlees, abcesvorming en zelfs systemische infectie omvatten als de infectie zich verspreidt naar andere delen van het lichaam.

   Behandeling: De behandeling van cariës van de pulpa kan complex zijn en kan omvatten het uitvoeren van een wortelkanaalbehandeling om de aangetaste pulp te verwijderen, het reinigen en vullen van de tand, en in sommige gevallen kan het nodig zijn om de tand te trekken als de schade te ernstig is.

Het is belangrijk dat tandheelkundige problemen bij paarden tijdig worden opgemerkt en behandeld door een ervaren dierenarts of tandheelkundige specialist om verdere complicaties te voorkomen en de tandgezondheid van het paard te behouden. Goede mondhygiëne, regelmatige gebitscontroles en een gebalanceerd dieet spelen allemaal een rol in het voorkomen van tandheelkundige aandoeningen bij paarden.

Symptomen van pulpitis bij paarden kunnen zijn:

• Ernstige tandpijn, vaak geassocieerd met gevoeligheid bij het eten en kauwen.
• Zwelling of roodheid van het tandvlees rondom de aangetaste tand.
• Abnormaal speekselen of kwijlen.
• Moeite met eten, verminderde eetlust of vermijden van voedsel aan de aangetaste zijde.
• Mogelijk abcesvorming als de ontsteking niet wordt behandeld.

De behandeling van pulpitis bij paarden hangt af van de ernst van de ontsteking en de onderliggende oorzaak. In het algemeen kan de behandeling het volgende omvatten:

1. Pijnbestrijding: Het verlichten van pijn is een prioriteit bij de behandeling van pulpitis. Dit kan worden bereikt met behulp van pijnstillers en ontstekingsremmende medicijnen, zoals NSAID’s (niet-steroïde ontstekingsremmers).

2. Tandheelkundige behandeling: Afhankelijk van de situatie kan een tandarts of dierenarts tandheelkundige procedures uitvoeren, zoals een wortelkanaalbehandeling (om de aangetaste pulpa te verwijderen en de tand te redden) of het trekken van de tand als deze niet kan worden gered.

3. Antibiotica: In gevallen van secundaire infectie kan het nodig zijn om antibiotica voor te schrijven om de bacteriële infectie te bestrijden.

Het is belangrijk om pulpitis bij paarden serieus te nemen en snel te handelen om verdere complicaties te voorkomen, zoals tandabcessen, tandverlies of verspreiding van de infectie naar omliggende weefsels. Regelmatige gebitscontroles en goede mondhygiëne spelen ook een cruciale rol bij het voorkomen van tandheelkundige problemen bij paarden.

Meestal lijdt pulpitis in de praktijk tot extractie van de desbetreffende kies.